ฉันถูก… ตัดมดลูก
ฟังดูแล้วน่าหวาดเสียว ดูเหมือนจะเป็นคนพิการ เหมือนตัดแขน ตัดขา แตกต่างจากตัดไส้ติ่งที่ดูเป็นเรื่องจิ๊บจ๊อย ส่วนการตัดมดลูกทิ้งเหมือนตัดเอาความสาวออกไป เพราะขาดมดลูกก็ขาดประจำเดือน เมื่อไม่มีประจำเดือนก็ถือว่าเป็นคนแก่ กลัวความจำเสื่อม อ่อนแอ ทำงานไม่ได้ มีเพศสัมพันธ์ ไม่ได้ ไม่สวย เชฟ อ้วน สามีเบื่อ เป็นต้น
“คุณอุไรครับ มดลูกของคุณโตราว 2 เท่าของคนทั่วไป และเป็นสาเหตุให้มีประจำเดือนมาก จนคุณซีดและอ่อนเพลีย ไม่สดชื่นเท่าที่ควร ผมคิดว่าคุณควรจะตัดมดลูกออก” ผมบอกคนไข้ที่มาหาแพทย์ทางอายุรกรรม เนื่องจากซีดมาก จนปริมาณเม็ดโลหิตแดงเหลือเพียง 20% หรือครึ่งหนึ่งของร่างกาย
“เอ- ถึงกับต้องตัดมดลูกเชียวหรือ ตัดเอาแต่ก้อนเนื้องอกออกไม่ได้หรือ” คุณอุไรต่อรองด้วยสีหน้าที่ไม่สู้ดี
“ได้ครับ จะตัดเอาแต่ก้อนเนื้อออกก็ได้ แต่ตัดเอามดลูกออกไปเลยน่าจะดีกว่า เพราะมดลูกที่เหลืออาจมีเนื้องอกก้อนเล็กๆ หลงค้างอยู่ มันอาจจะโตขึ้น ทำให้เกิดอาการตกเลือด ปวดท้อง ต้องมาผ่าตัดซ้ำได้” ผมอธิบาย
ขณะที่คุณอุไรยังนั่งคิด ผมจึงอธิบายต่อไป พร้อมกับเรียกสามี และลูกสาวคุณอุไรมาฟังด้วย
“มดลูกเป็นอวัยวะที่อยู่ระหว่างกระเพาะปัสสาวะ และลำไส้ใหญ่ส่วนปลายที่จะเปิดออกรูทวารหนัก เป็นกล้ามเนื้อแข็ง ๆ หนา ๆ ตรงกลางมีโพรงรูปสามเหลี่ยมหัวกลับที่บุด้วย เยื่อยุ่ย ๆ บาง ๆ เยื่อนี้จะหลุดออกทุกรอบเดือนเมื่อฮอร์โมนเพศจากรังไข่ลดน้อยลงมาก ๆ การหลุดลอกฉีกขาดทำให้หลอดเลือดฝอยที่ผนังมดลูกส่วนบนฉีกขาดด้วย จึงทำให้มีเลือดไหลออกจากโพรงมดลูกลงไปในช่องคลอด พร้อมเยื่อบุโพรงมดลูกออกมาที่นอกช่องคลอด ติดอยู่ที่ผ้าอนามัย เรียกว่า “ประจำเดือน” หรือ “ระดู” เยื่อบุโพรงมดลูกมีความสำคัญมาก ทำหน้าที่เป็นแหล่งให้ตัวอ่อนฝังตัว เกิดเป็นรกและตัวอ่อน ให้เซลล์รกไชชอนเข้าไปในเนื้อเยื่อและหลอดเลือด เปิดให้เลือดในมดลูกไหลออกมาเอิบอาบเซลล์รก เหมือนเซลล์รกแช่ในแอ่งเลือด ป้อนอากาศ อาหาร และไวตามิน ให้เซลล์รก นำผ่านสายสะดือไปยังตัวอ่อนหรือทารก ขณะเดียวกันให้ทารกส่งผ่านของเสีย เช่น คาร์บอนไดออกไซด์ ผ่านออกมาในแอ่งเลือด ขับออกทางเลือดแม่อีกทีหนึ่ง จึงกล่าวได้ว่า มดลูกมีหน้าที่เป็นที่อยู่ของทารก เป็นอู่ข้าว อู่น้ำ เป็นเครื่องอบทารกให้เติบโต และพัฒนาเมื่อมีลูกพอแล้ว อายุมากแล้ว มดลูกก็ไม่ได้ใช้ประโยชน์อีกต่อไป มีไว้ก็มีแต่โทษ เพราะอาจจะเกิดโรคเนื้องอก มะเร็งได้”
“มดลูกไม่เกี่ยวกับความจำ ไม่เกี่ยวกับเซ็กส์เลยหรือครับ” คุณชัยโรจน์ สามีผู้ป่วยถาม
“ไม่เกี่ยวเอาเลย ถ้าจะเกี่ยวก็อาจเนื่องจากจิตพวงมากกว่า เพราะคนทั่วไปโดยเฉพาะคนไทย จะคิดเอาว่าประจำเดือนเป็นเครื่องบ่งชี้ของคนแก่ คนชรา คนที่ขาดประจำเดือนจะหลง ๆ ลืม ๆ เจ็บป่วยออดแอด เลือดเสียจะคั่ง ทำให้เกิดอารมณ์แปรปรวน ผีเข้าผีออกและให้ความสุขสามีไม่ได้”
“แล้วไม่จริงหรือครับ” สามีผู้ป่วยถามอีก
“มันก็จริงบ้าง เท็จบ้าง แต่เท็จมากกว่า เพราะเอาเรื่องประจำเดือนไปปนกับวัยทองหรือวัยชรา” ผมตอบ
“คนเราทุกคนเกิดมาก็ต้องแก่ จิตใจและร่างกายต้องเสื่อมตามธรรมชาติ ไม่มีใครหลีกเลี่ยงได้ พออายุย่างเข้า 40-50 ปี ร่างกายจิตใจก็ต้องเสื่อม ต้องแปรปรวนไปแล้ว โดยไม่เกี่ยวข้องกับประจำเดือนเอาเลย รังไข่และอัณฑะเป็นแหล่งให้พลังทางเพศ ให้ฮอร์โมนเพศไปกระตุ้น ควบคุม มดลูก ช่องคลอด เต้านม ผิวหนัง อารมณ์ทางเพศ และอารมณ์อื่น ๆ รวมทั้งสติปัญญา หรือความทรงจำ มดลูกเป็นเพียงอวัยวะหนึ่งที่เป็นเป้า (Target) ของฮอร์โมนเพศที่หลั่งออกมาจากรังไข่ ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกหนาขึ้นเมื่อฟองไข่ในรังไข่โตขึ้น และหลุดลอกออก เมื่อฟองไข่ที่โตแตกและฝ่อลง การหลุดลอกทำให้เกิดการฉีกขาดของเยื่อบุโพรงมดลูก และหลอดเลือด จึงเกิดเลือดไหลจากช่องคลอด ส่วนสตรีที่ไม่มีมดลูกก็จะไม่มีประจำเดือน ฮอร์โมนเพศจะไปควบคุมสมอง เต้านม ผิวหนัง ช่องคลอด อารมณ์ได้ดีเหมือนเดิม เพศสัมพันธ์ก็จะมีรสชาติเหมือนเดิม” ผมกล่าวต่อไป
“มีคนเขาว่า เมื่อไม่มีมดลูกแล้ว เวลาสอดเครื่องเพศเข้าไป มันจะโหวงเหวง เหมือนเอาไม่พายลงไปกวนในตุ่ม เพราะตรงตำแหน่งที่มดลูกอยู่ มันว่างไปหมดแล้ว” สามีของคุณอุไรกล่าวแล้วก็เอานิ้วชี้ขวา สอดเข้าไปในรูหรือในวงนิ้วมือซ้ายที่มาจับกันด้วยปลายนิ้วชี้ และหัวแม่มือ
“ส่วนที่เอามดลูกออก จะปิดซ่อมอย่างดี เหมือนรื้อเอาห้องในบ้านออกไปหนึ่งห้อง แต่หาได้เอาพื้นห้องและเพดานออกไม่ ห้องก็คงเดิม ช่องคลอดก็อยู่เหมือนเดิม ยาวเท่าเดิม กว้างและกระชับเหมือนเดิม จุดที่มีมดลูกอยู่ก็จะมีเนื้อเยื่ออื่นๆในช่องคลอด ช่องท้อง และกระเพาะปัสสาวะเข้าไปเหยียดเหมือนเดิมทุกอย่าง เหมือนตักน้ำจากตุ่ม ตรงที่ตักก็ไม่เกิดช่องว่าง น้ำที่บริเวณใกล้เคียงก็เข้ามาแทนที่” ผมตอบ
หลังจากทุกคนกลับไปบ้านได้สองวัน คุณอุไรกับสามีก็มาหาผม บอกให้ตัดมดลูกเหลือรังไข่และปีกมดลูกเอาไว้ เวลานี้ 10 ปีแล้วทุกคนยังเป็นสุข คุณอุไรก็มาเช็คร่างกาย ตรวจภายในซ้ำทุกปี โดยไม่ต้องกลัวเรื่องเนื้องอกหรือมะเร็งของมดลูกอีก
ศ.นพ.พิชัย เจริญพานิช
สูตินรีแพทย์ โรงพยาบาลเจ้าพระยา
หน่วยมะเร็งนรีเวช
โดยทีมแพทย์เฉพาะทางด้านมะเร็งนรีเวช มะเร็งในผู้หญิง
สอบถามเพิ่มเติมที่
หน่วยมะเร็งนรีเวช
ชั้น 2 โรงพยาบาลเจ้าพระยา
โทร : 02-022-7641 หน่วยมะเร็งนรีเวช / ศูนย์สูตินรีเวช